Koncepti

Edicioni 4 i T.I.C.A.B – Bienale Ndërkombëtare e Artit Bashkëkohor e Tiranës.

EFICENCA SIMBOLIKE E KORNIZES

Shtator – Tetor 2009

Ky nocion na shërben si pikënisje për të hapur një diskutim mbi natyrën komplekse të 'reales' dhe 'realitetit' dhe mënyrave të ndryshme se si ne i perceptojmë ato dhe i lidhim me historinë tonë. Pamvarësisht nga këndi i vështrimit apo metodologjia e përdorur – qoftë kjo shkencore, estetike apo filozofike – ajo ç’ka na intereson janë hendeqet që shfaqen në këtë proces perceptimi në ndryshim të vazhdueshëm. “Korniza” apo ideja e kornizës është diçka që ne përdorim me qëllim që të shquajmë, përkufizojmë apo të nxjerrim në pah. Me pak fjalë, korniza apo procesi i kornizimit është mënyra jonë për të krijuar një marrëdhënie me thelbin e pakapshëm të realitetit që na rrethon. Nga ky këndvështrim, korniza nuk është më thjesht një objekt i prekshëm, por mbi të gjitha një konstruksion mendor, një mënyre që na ndihmon (ose na pengon) në perceptimin e botës dhe shoqërisë përreth nesh.

Duke folur për realitetin dhe dukjet e tij në librin “Pamja e Parallaksit”, filozofi Slavoj Zhizhek përmend si shembull një ndërtesë në formë teatri të hapur të ndërtuar në kufirin mes Koresë se Jugut dhe asaj të Veriut, në skenën e së cilës ndodhet vetëm një mur me një “dritare” të hapur që shikon përtej në zonën e shkretë që ndan dy Koretë. Zhizhek ngre pyetjen: “A nuk është kjo dritare shembulli i përsosur i efiçencës simbolike të kornizës? Një zone të shkretë i jepet një status fantazmik dhe kthehet në spektakël vetëm duke i vendosur një kornizë. Në thelb këtu nuk ndryshon asgjë – e vetmja gjë është se i parë përmes kornizës, realiteti kthehet në shëmbëlltyrë të vetvetes.” Ai vazhdon duke thënë se: “…nuk mjafton më që thjesht të zbulojmë mekanizmin që qëndron pas kornizës. Efekti skenik i përftuar në pamjen brenda kornizës, tashmë fiton një autonomi të tijën.”

Si duhet ta kuptojmë situatën tonë globale të ditëve të sotme atëherë? A duhet të besojmë në premtimin e “gëzueshëm” për një “botë të re konsensuale”, të përshkruar nga shumë njerëz si e ardhmja e pashmangshme e një bote post-politike, apo mos vallë duhet ta “ri-kornizojmë” këtë pamje që na kanë vendosur para syve? Sa larg mund të na çojnë shkencat kognitive në procesin e ndërlikuar të njohjes së vetvetes, të formimit të identiteteve apo në njohjen e të tjera problemeve të qënies njerëzore? “Ç’korniza” mund të përdorim për të na mundësuar një lexim më të thellë e të larmishëm të realitetit?

Si pikënisje fizike të përpjekjes tonë ne do të kemi ndërtesën e boshatisur të Hotel Dajtit. I gjendur në qendër të qytetit, dikur i shkëlqyeshmi Hotel Dajti, dergjet në pritje të transformimit të tij të ardhshëm. Një monument kulture historik dhe arkitekturor, një dëshmitar i heshtur por i gjallë i ideologjive dhe strukturave të pushtetit që e ndërtuan dhe e përdorën përgjatë viteve, Hotel Dajti me muret dhe dyshemetë e tij të lodhura, është një “kornizë simbolike” e përsosur. Duke ftuar artistët të ndërveprojnë me hotelin dhe historinë e tij, ne shpresojmë të ndërpresim rrjedhjen e pandalshme të kohës në të cilën ka hyrë Dajti. Ne shpresojmë që këto ndërveprime të krijojnë hapësirat e duhura përmes të cilave ne do të mund të shmangim leximin e njëtrajtshëm të historisë, duke u hapur ndaj kritikës dhe analizës së të kaluarës historike dhe të tashmes kinse “jo-ideologjike”. Ne shpresojmë që ky ndërveprim të inkurajojë imagjinatën dhe të na shtyjë drejt një të kuptuari më të thellë të situatës sonë globale.

Edi Muka dhe Joa Ljungberg
Drejtorë artistikë të TICAB – Bienale e Artit Bashkëkohor të Tiranës, 2009